Bir çocuğun dünyayı tanıması gördükleriyle başlar. Renkler, şekiller ve yüzler gözler aracılığıyla anlam kazanır.



Bu nedenle çocukluk döneminde göz sağlığı, yalnızca bedensel değil; zihinsel ve duygusal gelişim için de büyük önem taşır. Ancak bazı göz rahatsızlıkları çocukların gelişimini sessizce etkileyebilir. Bunların başında, halk arasında “göz tembelliği” olarak bilinen ambliyopi gelir.

Göz tembelliği çoğu zaman fark edilmeden ilerler; ancak erken tanı ile tamamen düzeltilebilir. Bu nedenle düzenli göz muayeneleri kritik önemdedir.

Düzenli muayene şart

Göz tembelliği toplumda yüzde 1–3 oranında görülür. Genellikle şaşılık, iki göz arasındaki numara farkı ya da her iki gözde yüksek kırma kusurlarıyla ilişkilidir. Göz kapağı düşüklüğü, korneadaki lekeler veya doğuştan katarakt da nedenler arasında yer alabilir. Hastalık kesin olarak doğuştan olmak zorunda değildir; 0–8 yaş arasında gelişen herhangi bir nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir.

Bu yüzden doğumdan itibaren göz taraması yapılmalı; 1, 2 ve 3 yaşta, okul öncesi dönemde (4–5 yaş) ve okul yıllarında düzenli kontroller sürdürülmelidir.

Tedavide ilk adım: Nedeni bulmak

Göz tembelliği saptandığında önce altta yatan neden tedavi edilir. Şaşılık, göz kapağı düşüklüğü ya da başka bir hastalık varsa müdahale edilir. Ardından tembel göz için kapama tedavisine geçilir. Çünkü çoğu durumda göz yapısal olarak sağlamdır; ancak beyin görmeyi “unutmuştur”.

Kapama ve destekleyici yöntemler

Kapama tedavisinde sağlam göz belirli sürelerle kapatılarak tembel gözün çalışması sağlanır. Tedavi süresi, çocuğun yaşı ve tembelliğin derecesine göre günde 2–6 saat arasında değişebilir. Bunun yanı sıra filtrelerle yapılan uygulamalar, damla tedavileri ve iki göz açıkken uygulanan, üç boyutlu görmeyi artırmaya yönelik teknolojik yöntemler de kullanılabilir.

Takip ve yaş faktörü çok önemli

Tedavi hangi yöntemle yapılırsa yapılsın, ergenlik sonuna kadar düzenli takip gerekir. Tedavi bırakıldığında göz tembelliği geri dönebilir. En başarılı sonuçlar 0–8 yaş arasında alınır; 12 yaşına kadar denense de başarı oranı azalır.

Tedavi edilmezse kalıcı olabilir

Tedavi edilmeyen göz tembelliği kalıcı görme kaybına yol açar. Bu durum ilerlemez; ancak yaşam kalitesini düşürür. Tek gözü az gören kişilerde travma riski artar ve üç boyutlu görmede zorluklar yaşanabilir.

Sonuç: Göz tembelliği sessiz ilerler; fakat erken tanı ve düzenli tedaviyle önlenebilir. Çocuklarda düzenli göz muayenesi, sağlıklı bir gelecek için vazgeçilmezdir.

(Muhabir: Furkan Öztürkmen)