Son zamanlarda salgin halini alan grip, herkeste yüksek ates nedeni oluyor. Özellikle bebekleri olan aileler, atesle gelen havaleden endise ediyorlar. Gerek telefon ve gerekse mektupla bana ulasan okurlarim arasinda, bebeklerdeki yüksek ates karsisinda ne yapmalari gerektigini soran okurlarim çok fazla. Bu yazimda bebeklerdeki yüksek ates ve havale nöbetleri hakkinda açiklamalar yapacagim.

Bebeklerin hastaliklarini anlamak çok kolay degil. Derdini anlatamadiklari için, sadece aglarlar. Genelde huzursuz ve çok aglayan bir bebekte de aglama da ipucu olarak degerlendirilmeyebilir. Eger bebegin yeme, içme ve uyuma aliskanliklarinda dikkat çekici bir degisme varsa, o çocugun hasta oldugu düsünülür. Her hastalik ates yükselmesine neden olmazsa da, bebeklerde ve küçük çocuklarda infeksiyon hastaliklari daha sik rastlandigi için, hastaliklarinin büyük bir kisminda ates yükselmesi olacaktir. Bu nedenle bebegin atesini ölçmek sagligi hakkinda bilgi verecektir. Cildin terli ve bebegin hareketli olmasi nedeniyle, koltuk alti yerine makattan ates ölçmek daha dogrudur.

Eger bir bebegin makattan ölçülen atesi 38 dereceden fazla ise, o bebekte yüksek ates oldugunu kanitlar. Ancak çogu zaman atesin yüksekliginden çok bebegin genel durumu daha da önemlidir. Atesi normale yakin ama halsiz, devamli uyuyan, mama yemek ya da süt içmek istemeyen bir bebek, 39 derece atesi olmasina ragmen, canli hareketli, beslenmesini sürdüren bir bebege oranla daha hastadir. Eger iki ayliktan küçük bir bebegin atesi 38 dereceyi asarsa doktora götürmek gerekir. Iki ayliktan büyük bebek için doktora götürme siniri 39 derece atestir. Ancak daha düsük rakamlarda da olsa ates, üç günden daha fazla sürüyorsa, doktora götürmek gerekecektir.


Yüksek atesin tehlikeleri nelerdir?

Ates yükselmesi vücudun savunma mekanizmalarindan biridir. Vücutta virüs ya da bakteri cinsi bir hastalik etkeni oldugunu ve vücudun buna karsi tepki gösterdigini kanitlar. Ates yükselmesi halinde hastalik etkenleri faaliyetlerini sürdüremez ya da ölürler. Bu nedenle ates yükselmesi hastanin yararina bir durumdur. Ancak, yüksek atesin devam etmesi, vücudun hastaligi yenemedigini gösterir. Hastaligin devam etmesi organlarda kalici bir bozukluk yaratabilecegi için, müdahale edilmelidir. Doktor, yapacagi muayeneden sonra hastaligi teshis edecek ve gerekli önlemleri alacaktir. Gerekli tedaviye baslamadan atesi düsürmek yararli bir davranis degildir.

Atesin, savunma sistemi için yararli oldugunu belirttim ancak bunun tek istisnasi, yüksek atesle gelen havale nöbetidir.


Havale nedir?

Beyin hücrelerinin normal disi bir aktivite göstermesi sonucu ortaya çikan, vücuttaki istemsiz kasilmalara, tip dilinde konvülsiyon, halk arasinda da havale adi verilmektedir.

Tipik bir havale nöbetinde bebek suurunu kaybeder, kol ve bacaklari kasilir. Birkaç saniye sonra, kol ve bacaklarla yüzde ritmik kasilmalar olmaya baslar. Bir süre sonra da bütün belirtiler kaybolur.

Havale nöbetleri genellikle 6 aylik ile 5 yas arasindaki çocuklarda olur. Çogu zaman yüksek ates ile beraberdir. Ancak atesin yüksekligi ile havale geçirme arasinda her zaman bir ilinti yoktur. Yani bazilarinda çok yüksek ateste havale olmazken, bazi bebeklerde daha düsük ateslerde bile havaleye rastlanabilir. Çocuklarin %4-5 inde hayatlarinda en az bir kez havaleye rastlanirken, bunlarin yarisinda bir kereden sonra havale görülmez. Eskiden, havale geçiren çocuklarda mutlaka beyin hasari kalacagi düsünülürken, bunun dogru olmadigi artik anlasildi. Önemli olan havalenin kendisi degil, havaleye neden olan hastaliktir. Bu iyi tedavi edilmedigi taktirde hasar kalabilir.

Havale sirasinda neler yapilmali?

Havale nöbeti anne ve babalar için korkutucu olabilir. Ancak bilmeniz gereken en önemli sey, havalenin birkaç dakika sonra kendiliginden geçecegidir. Eger bebegin atesi yüksekse, düsürmek için, giysilerini çikartmak, basina ve gögsüne islak bez koymak, tüm vücudu serin su ile islatilmis bezlerle silmek yararlidir. Havale geçiren bebekte, kolonya gibi alkollü maddeler kesinlikle kullanilmaz. Ayrica ates düsürmek için su dolu küvete sokmak da tehlikeli olabilir.

Kusmaya baslarsa, yüzükoyun ya da yan yatirarak kusmugun nefes borusunu tikamasini önleyin.

Nefes almasi güçlesirse, alt çenesini hareket ettirmeye çalisarak nefes almasina yardimci olun. Çogu insan, havale geçiren kisinin dilini isiracagini ya da yutacagini ve nefes yolunun kapanacagini düsünür. Dil isirma olursa da çok önemli degildir. Bunu önlemek için agzina elinizi ya da baska cisimleri sokmak tehlikeli olabilir.

Eger nefesi durursa, yapay solunuma baslamayin, kisa bir süre sonra kendiliginden soluk alip vermeye baslayacaktir.

Havale nöbeti geçtikten sonra, bebegin devamli doktoru varsa, ona haber verin. Bebegi muayene etmek isteyecektir. Eger bu doktora ulasamiyorsaniz, bir hastanenin acil kismina götürün. Yukarida da belirttigim gibi, havaleye neden olan hastalik, çogu zaman havaleden daha ciddi sorun yaratir.