Uludağ Üniversitesi (UÜ) Ziraat Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ömer Utku Çopur, patates ve balık kızartmaları, aşırı kızartılmış ekmek ile fırın sütlaç gibi gıdalarda ortaya çıkan "akrilamid" maddesinin yüksek toksik etkisiyle sağlık açısından zararlı olduğunu vurguladı.

     Çopur yaptığı açıklamada, karbonhidrat ve protein içeriği yüksek olan balık, patates, kek ve sütlaç gibi gıdaların, genellikle kızartma ve fırında pişirilmesi sırasında 125 derecenin üzerindeki değerlerde yüksek miktarı insan sağlığına zarar veren bir kimyasal olan akrilamid oluştuğunu söyledi.

     Gıdalara uygulanan 125 derecenin üzerindeki işlemlerin, hem kimyasal değişimlere hem de yeni bileşenlerin oluşmasına yol açacağını dile getiren Çopur, "Bu konuda yapılan araştırmalarda, akrilamidin deney hayvanların genetik yapısına zarar verdiği, uzun periyotlu uygulamaların ise özellikle adrenal bezleri ve testislerde tümör oluşumunu teşvik ettiği görüldü. Tüm bu gözlemler akrilamidin hayvanlarda genotoksik, karsinojen özellikte olduğu sonucunu doğurdu." dedi.

     Akrilamidin zamanla vücutta birikerek kanser yapabileceğini ifade eden Çopur, şöyle konuştu:

     "Bu madde, 1994'te 2A grubu kanserojen madde olarak sınıflandırıldı. Temelde 1, 2A, 2B, 3 ve 4 şeklinde 5 grup kanserojen madde var. Akrilamid 2A grubunda yer alır. Muhtemel kanser yapıcı olarak görülür. Yani insanlar için kanser potansiyeli taşıyan maddedir. Ülkemizde de şu an bu maddeyle ilgili çalışmalar devam etmekte ve bazı gıda laboratuvarlarında çeşitli gıdaların akrilamid oranları ölçülmektedir. Akrilamid daha çok karbonhidrat ve protein içeriği yüksek olan besinlerin 125 derecenin üzerinde pişirilmesiyle ortaya çıkar. Yüksek oranı toksik olan bu madde genetik bozukluklara ve çeşitli gen mutasyonlarına neden olabilir. Bu madde uzun vadede insanda hem mutajen hem kanserojen hem de sindirim sistemi bozukluklarına yol açabilir."

     "Kızartılan ekmekte de var"

     Dünyada besinlerdeki akrilamid seviyesini sınırlandıran herhangi bir yasal düzenleme olmadığı dile getiren Çopur, ''Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA) bu konuya ilişkin yaptığı çalışmalarda kızartılmış ve fırınlanmış patates ile bazı aşırı kızartılan ekmeklerde bu maddenin bolca bulunduğunu belirledi." ifadesini kullandı.

     Amerikan Gıda ve İlaç Dairesinin (FDA), geçen yıl özellikle fırında yüksek sıcaklıkta pişirilmiş yiyeceklerin tüketilmesinin mümkün olduğunca azaltılması gerektiği önerisinde bulunduğunu vurgulayan Çopur, şunları kaydetti:

     '' FDA bu maddenin uzun süre alınmasının ve vücutta birikmesinin kansere yol açabileceğini ifade etti. Konuyla ile ilgili yapılan araştırmalarda, akrilamidin, bazı deney hayvanlarının sinir sistemine zarar verdiği, aşırı dozlarının bazı hayvanlarda akciğer, pankreas ve deri kanserine neden olduğu, çeşitli hayvanlarda omurilik ve beyin tümörleri oluşturduğu bildirildi. Bu çerçevede gıdaları mümkün olduğunca 125 derecenin üstündeki sıcaklıklarda pişirmemek en iyisi. Meyve ve sebzece zengin dengeli bir diyetle beslenmeliyiz. Cipslerden mümkün olduğunca uzak durmalıyız."

     Patatesi suda bekletin, kenarları kurumuş pizza tüketmeyin

     Kızartmada kullanılacak patateslerin ısıl işlemden önce 2 saat suyun içinde bekletilmesini öneren Çopur, "Dilimlenmiş patatesleri ise en az 1 saat suda bekletmeliyiz. Patateslerin kızartılmasında kalın dilimlemeye göre daha fazla akrimalid oluşacağı için fazla ince dilimlerden uzak durmalıyız. Pizzalarda akrilamid seviyesi düşüktür ancak yinede kenarları kurumuş ve kahverengi olanlar tercih edilmemelidir.'' diye konuştu.